Przygotowanie do badań laboratoryjnych wykonywanych z krwi
Pora dnia
Zaleca się, by do pobrania krwi do rutynowych badań zgłaszać się na ustalone wcześniej w rejestracji godziny (7:10-10:30). W niektórych badaniach dopuszcza się możliwość pobierania krwi w innych porach; w takich przypadkach należy zaznaczyć godzinę pobrania.
Posiłek
Zaleca się (o ile nie ma innych wskazań), by przed pobraniem próbki krwi zachować ok. 12 godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Optymalnie, ostatni posiłek poprzedniego dnia powinien być spożyty ok. godz. 18:00. W dni poprzedzającym badanie należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu.
Przed pobraniem nie wolno: palić papierosów, pić kawy/herbaty – dozwolone, a nawet wskazane jest wypicie szklanki wody (niegazowanej lub gotowanej).
W przypadku niemowląt i małych dzieci, przed pobraniem krwi dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku. Wyjątek stanowi oznaczenie stężenia glukozy. Przy konsultacji wyników z lekarzem należy go o tym poinformować.
Inne czynniki (wysiłek, leki, zioła)
Na badanie przyjść bez objawów gorączki i infekcji, chyba że lekarz zaleci inaczej.
Z zasady badań nie powinno się wykonywać po nieprzespanej nocy i forsownym wysiłku. O ile nie ma specjalnych wskazań, bezpośrednio przed pobraniem unikać wysiłku i stresu, nie palić. Wskazany jest krótki odpoczynek.
Należy poinformować personel pobierający krew o zażywanych lekach, parafarmaceutykach, suplementach i preparatach ziołowych. Lekarz zlecający badanie decyduje, czy w dniu badania lub w okresie poprzedzającym można przyjmować leki. W celu oznaczeń stężenia leku, próbki krwi należy pobierać przed przyjęciem dawki porannej lub w szczycie wchłaniania (maksymalne stężenie), zgodnie z zaleceniem lekarza. Preparaty ziołowe mogą wpływać na metabolizm leku.
Test obciążenia glukozą
Zalecenia ogólne:
Przez 3 dni poprzedzające badanie stosować normowęglowodanową dietę oraz zwykłą aktywność fizyczną, w dniu poprzedzającym badanie ograniczyć wysiłek fizyczny i nie spożywać alkoholu, na badanie przyjść wypoczętym, bez objawów gorączki, infekcji i ostrych stanów klinicznych.
Na badanie należy zgłosić się na czczo. Warunek ten może być pominięty w przypadku kobiet w ciąży. Na badanie należy zgłosić się z zakupioną wcześniej glukozą.
Badanie trwa 2 godziny i wymaga spędzenia tego czasu w poczekalni Punktu Pobrań. Wykluczone jest opuszczenie Punktu Pobrań w celu zakupów, spaceru itp., ponieważ związany z tym wysiłek (praca mięśni) wpływa na obniżenie wyniku badania
W trakcie trwania testu nie wolno spożywać posiłków, przyjmować płynów ani palić papierosów. W przypadku wymiotów w trakcie badania należy je powtórzyć w inny dzień.
Test obciążenia glukozą polega na dwu lub trzykrotnym pobraniu krwi i oznaczeniu w próbkach poziomu glukozy.
Pierwsze pobranie wykonywane jest na czczo, następnie pacjent dostaje do wypicia wodny roztwór glukozy (minimum 200 ml). Po 2 godzinach pobierana jest kolejna próbka krwi.
Prolaktyna test z metoklopramidem
Pacjentka powinna zgłosić się do Punktu Pobrań na czczo, ze skierowaniem od lekarza. Zaleca się by test wykonać rano, krew pobierana jest przed zażyciem metoklopramidu. Po pobraniu krwi pacjentka otrzymuje w Punkcie Pobrań 1 tabletkę metoklopramidu (10mg/tab.), a następnie po 60 min ponownie ma pobieraną krew. W czasie trwania testu pacjentka nie powinna podejmować aktywności fizycznej.
Przygotowanie pacjenta do pobrania jednorazowej, porannej próbki moczu na badanie ogólne
Przed pobraniem moczu zalecane jest:
- stosowanie umiarkowanej, zwyczajowej diety oraz przyjmowanie fizjologicznej (normalnej) ilości płynów,
- unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego, który może spowodować pojawienie się w moczu lub zwiększenie stężenia białka i ciał ketonowych,
- powstrzymywanie od stosunków płciowych w dobie poprzedzającej badanie,
- dokładne umycie okolicy ujścia cewki moczowej ciepłą wodą bez środków myjących i dezynfekujących,
- unikanie badania w okresie menstruacji (krwawienie miesiączkowe) oraz do 2 dni po jej zakończeniu, ze względu na dużą ilość krwinek czerwonych i nabłonków uniemożliwiających uzyskanie wiarygodnych wyników badania.
Pobieranie porannej próbki moczu
- mocz do analizy pobiera się do czystego pojemnika jednorazowego (do pobrania w rejestracji), bezpośrednio po spoczynku nocnym (pierwsza poranna porcja moczu) ze środkowego strumienia (pierwszą porcję moczu oddać do ubikacji, następnie pobrać próbkę, pozostałą część moczu ponownie oddać do ubikacji),
- pojemnik dokładnie zakręcić dostarczyć jak najszybciej do Punktu Poboru. Zaleca się, aby transport moczu w temperaturze pokojowej trwał krócej niż 2 godziny, jeśli czas miałby być dłuższy próbkę należy przechowywać w lodówce do momentu rozpoczęcia transportu.
Przygotowanie małego dziecka do pobrania porannej próbki moczu
osoba przygotowująca się do pobrania próbki moczu od noworodka lub małego dziecka powinna zaopatrzyć się w jednorazowe woreczki do zbierania moczu (apteka),
po uprzednim umyciu i wysuszeniu okolic krocza dziecka należy przykleić woreczek do skóry,
po uzyskaniu odpowiedniej ilości moczu woreczek jak najszybciej odkleić,
woreczek w całości włożyć do pojemnika i dostarczyć do Punktu Pobrań.
Transport moczu: Próbkę moczu dostarczyć jak najszybciej do Punktu Poboru. Zaleca się, aby transport moczu w temperaturze pokojowej trwał krócej niż 2 godziny, jeśli czas miałby być dłuższy próbkę należy przechowywać w lodówce do momentu rozpoczęcia transportu.
Przygotowanie i pobranie dobowej zbiórki moczu
Przed przystąpieniem do dobowej zbiórki moczu:
przygotować czysty, 2-3 litrowy pojemnik
w laboratorium uzyskać informację o ewentualnej konieczności dodania do pojemnika na zbierany mocz odpowiedniego stabilizatora i w razie konieczności zaopatrzyć się w taki stabilizator.
w dniu rozpoczęcia zbiórki dobowej pierwszą poranną porcję moczu należy oddać do muszli klozetowej.
Przeprowadzanie dobowej zbiórki moczu
zbiórkę przeprowadza się w okresie 24 godzin (12 godzin w przypadku klirensu kreatyniny),
każdą kolejną porcję oddanego moczu należy w całości przenosić do pojemnika przeznaczonego na zbiórkę. Zanotować godzinę rozpoczęcia zbiórki,
pojemnik ze zbieranym moczem przechowywać w lodówce,
zbiórkę prowadzić do następnego dnia,
następnego dnia rano zakończyć zbiórkę o godzinie, o której ją rozpoczęto dnia poprzedniego, tj. po 24 godzinach (np. o godz. 7:00, o ile poprzedniego dnia rozpoczęto o 7:00),
po zakończeniu zbiórki zawartość pojemnika dokładnie wymieszać, zmierzyć objętość moczu, a następnie odlać próbkę (około 50-100 ml) do jednorazowego pojemnika i dostarczyć do Punktu Pobrań,
na kartce dołączonej do próbki należy koniecznie podać:
dokładny czas rozpoczęcia i zakończenia zbiórki
całkowitą objętość zebranego moczu
ciężar ciała
wzrost
Uwaga ! Jeśli z jakiejś przyczyny w okresie 24 godzin pominięto w zbiórce nawet pojedynczą porcję moczu, zbiórkę należy przeprowadzić ponownie w innym dniu.
Pobieranie moczu do badań mikrobiologicznych
Mężczyźni i Kobiety
Mocz do badania mikrobiologicznego należy pobierać rano, a jeśli to niemożliwe, po 4 godzinach od ostatniego oddania. Tylko w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest pobieranie moczu niezależnie od pory dnia. Informację taką należy przekazać pracownikowi Punktu Pobrań. Materiał należy pobierać przed włączeniem antybiotykoterapii. W przypadku przebiegającej terapii lekami o działaniu przeciwdrobnoustrojowym należy poinformować o rodzaju leku i okresie przyjmowania.
Mocz pobierać przestrzegając poniższych zasad:
Zaopatrzyć się w jednorazowy, jałowy pojemnik (dostępny w aptekach lub w Punkcie Poboru).
Umyć ręce bieżącą wodą z mydłem i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
Dokładnie umyć okolice krocza i cewki moczowej bieżącą wodą z mydłem, osuszyć jednorazowym ręcznikiem:
Mężczyźni: Po odciągnięciu napletka, dokładnie umyć okolice cewki moczowej, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
Kobiety: Dokładnie umyć okolice krocza, jedną ręką rozchylić wargi sromowe odsłaniając ujście cewki moczowej, umyć okolice cewki, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
Uwaga: Zachować kierunek mycia i osuszania: od ujścia cewki w kierunku odbytu.
Przed samym pobraniem otworzyć jałowy pojemnik.
Pobrać mocz z tzw. środkowego strumienia. Pierwszą partię moczu oddać do toalety, drugą partię moczu, nie przerywając strumienia oddać bezpośrednio do pojemnika, maksymalnie do 1/3 jego wysokości.
Dla uniknięcia przypadkowego zanieczyszczenia bakteriami nie dotykać brzegiem pojemnika okolic narządów płciowych, a dodatkowo, palcami wewnętrznej powierzchni jałowego pojemnika.
Pojemnik natychmiast zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać imieniem i nazwiskiem oraz PESELEM.
Natychmiast po pobraniu pojemnik z moczem dostarczyć do Punktu Pobrań materiału.
Mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze chłodziarki (4-8 °C), maksymalnie do 4 godzin.
Uwaga: mocz do badania ogólnego i na posiew dostarczać w dwóch oddzielnych pojemnikach: niejałowym i jałowym.
Instrukcja pobierania moczu u dzieci i noworodków do badań mikrobiologicznych:
Mocz do badania pobierać do jałowego pojemnika według zasad podanych dla mężczyzn i kobiet.
Jedynie w wyjątkowych sytuacjach mocz pobierać do jałowego woreczka przyklejanego do skóry krocza.
Woreczek zakładać rano po wykonaniu zabiegów higienicznych tuż przed oddaniem moczu przez dziecko wg podanych zasad.
Woreczek odklejać zaraz po oddaniu moczu, zabezpieczyć przed wylaniem, umieścić w jałowym pojemniku. – NIE PRZELEWAĆ MOCZU.
Natychmiast po pobraniu, mocz dostarczyć do Punktu Pobrań.
Mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze chłodziarki (4-8 °C).
Uwaga: Taki sposób pobrania sprzyja zanieczyszczeniu moczu florą jelitową, stąd dla uzyskania wiarygodnego wyniku oznaczenia wykonywać w próbkach z co najmniej dwóch oddzielnych pobrań. W przypadku wzrostu flory różnorodnej (dwóch lub więcej drobnoustrojów) wynik jest niewiarygodny. Niedopuszczalne jest przelewanie moczu z nocnika.
Badanie kału
Badanie powinno być wykonywane przed rozpoczęciem leczenia lub po upływie 1-3 tygodni po zakończeniu stosowania leków, chyba że terapia antybiotykowa nie przynosi efektu i lekarz zalecił przeprowadzenie badania w trakcie leczenia – po stosowne informacje należy się zwrócić do lekarza prowadzącego lub Punktu Pobrań materiału.
Pobranie i transport próbki kału do badań w kierunku pasożytów jelitowych, krwi utajonej, rota i adenowirusów
Za pomocą łopatki znajdującej się w plastikowym pojemniku do kału (do nabycia w aptece) pobrać z kilku miejsc stolca porcję kału w ilości ok. 1/3 pojemnika. Kał nie powinien kontaktować się z wodą, moczem lub detergentami.
W badaniu na obecność jaj pasożytów w kale zaleca się badanie trzech próbek pobieranych w okresie 10 dni w odstępach 2-3 dniowych,
Badanie w kierunku antygenu cyst Giardia lamblia metodą immunoenzymatyczną można wykonać z jednej próbki,
W przypadku badania kału w kierunku krwi utajonej należy je wykonać minimum 2 dni od zakończenia menstruacji.
Uwaga ! Próbki kału do badania parazytologicznego najlepiej pobierać przed rozpoczęciem leczenia, ponieważ wiele leków utrudnia rozpoznawanie inwazji przewodu pokarmowego (np. związki baru, bizmutu, leki przeciwgorączkowe, antybiotyki). W przypadku ich stosowania próbki kału należy pobierać po tygodniu od zakończenia kuracji, a w przypadku antybiotyków – po upływie 2 tygodni.
Pojemnik dokładnie zamknąć i umieścić w foliowym woreczku.
Pobraną próbkę dostarczyć Punktu Pobrań. Dopuszczone jest przechowywanie próbki w temperaturze chłodziarki (2 – 8 st. C) przez okres do 24h
Pobieranie kału do badań mikrobiologicznych
Zalecenia ogólne: Kiedy pobrać materiał?
Próbka kału powinna być pobierana jak najwcześniej od wystąpienia objawów biegunki, jeszcze przed rozpoczęciem leczenia przeciwdrobnoustrojowego. W okresie nawrotu biegunki pobrania należy dokonać natychmiast, nie czekając na uformowanie się stolca. Bez względu na wielkość próbki należy pamiętać, aby do badania kał był pobierany z kilku miejsc, szczególnie zawierających materiał patologiczny: śluz, krew lub ropę.
Pobieranie kału na posiew
Pobieranie próbek kału do pojemnika:
Przed pobraniem próbki kału należy całkowicie opróżnić pęcherz moczowy.
Przygotować jałowy, plastikowy pojemnik z nakrętką i łopatką (do nabycia w aptece).
Oddać kał do jednorazowego jałowego pojemnika.
Próbki kału przenieść na podłoże transportowe Amiesa (do pobrania w Punkcie Poboru)
jałową wymazówką pobierać kał z kilku miejsc,
zanurzyć wacik wymazówki w materiale kałowym, obrócić kilkakrotnie wymazówką,
przenieść wymazówkę z pobranym materiałem do probówki z podłożem transportowym (probówka z żelem).
Podłoże transportowe szczelnie zamknąć, opisać imieniem i nazwiskiem.
Dostarczać do Punktu Pobrań do 72 godzin od pobrania, przechowując i transportując w temperaturze pokojowej.
Badanie w kierunku rota/ adenowirusów, norowirusów oraz antygenu GDH I toksyny A I B clostridium difficile
Uwaga: nie jest wskazane badanie stolca uformowanego.
Pobierać kał zgodnie z punktami 1-3 (patrz: Pobieranie próbek kału do pojemnika).
Pobierać z masy kałowej próbkę kału w ilości 2-3 ml lub ok. 2 g i przenieść do jałowego pojemnika; nie jest wskazane badanie stolca uformowanego.
Pojemnik szczelnie zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać imieniem i nazwiskiem zgodnie ze skierowaniem, włożyć do woreczka foliowego – woreczek zawiązać.
Dostarczać do Punktu Pobrań w temperaturze pokojowej w ciągu 2-3 godzin.
Jeżeli jest to niemożliwe, materiał przechowywać w chłodziarce (2 – 8 st. C) i dostarczać w czasie nie dłuższym niż 24 godziny od pobrania.
Największa wykrywalność wirusów w kale (od wystąpienia objawów): adenowirusy 3-13 dni, norowirusy 25-72 godziny, rotawirusy 3-5 dni.